Czym jest antykoncepcja awaryjna?

Antykoncepcja awaryjna, potocznie nazywana również tabletką „dzień po” jest metodą zapobiegania ciąży w przypadku niezabezpieczonego stosunku bądź niepowodzenia zastosowanej metody antykoncepcji (pęknięcie/ zsunięcie prezerwatywy, pominięcie przyjęcia kilku tabletek antykoncepcyjnych). Znajduje ona także zastosowanie, jeśli kobieta została ofiarą przemocy seksualnej – gwałtu.

Kto może przepisać tabletkę antykoncepcyjną „dzień po”?

Od lipca 2017r. antykoncepcja awaryjna jest możliwa do wykupienia jedynie po okazaniu recepty. Receptę na tabletkę „dzień po” może wypisać lekarz dowolnej specjalności, również lekarz rodzinny, a nie tylko ginekolog. Zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 przed przepisaniem antykoncepcji awaryjnej nie jest wymagane badanie fizykalne przez lekarza.

Lekarz, lekarz dentysta może wykonywać czynności,[…] także za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Rozdział 1. Art. 4. Ustawy o Zawodach Lekarza i Lekarza Dentysty

Jak działa antykoncepcja po stosunku?

„Tabletka po” wykazuje różny mechanizm działania, w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, w jakiej została przyjęta. Jeśli zażycie preparatu nastąpiło w okresie poprzedzającym owulację, czyli w fazie folikularnej, spowoduje on zahamowanie lub opóźnienie jajeczkowania. W przypadku gdy zastosujemy antykoncepcję awaryjną w fazie lutealnej, następującej po owulacji, substancja czynna zawarta w tabletce spowoduje zagęszczenie śluzu szyjkowego, co utrudni plemnikom dotarcie do komórki jajowej, a tym samym jej zapłodnienie.

Jakie są wskazania do antykoncepcji awaryjnej?

• Stosunek płciowy bez zabezpieczenia
• Zsunięcie się prezerwatywy
• Pęknięta prezerwatywa
• Pominięcie dwóch kolejnych dawek antykoncepcji hormonalnej
• Uszkodzenie lub nieprawidłowo naklejony plaster antykoncepcyjny
• Wypadnięcie antykoncepcyjnej wkładki domacicznej

Jakie preparaty antykoncepcji postkoitalnej są dostępne na rynku?

W Polsce dostępne są dwa preparaty:

1. EllaOne, który zawiera w swoim składzie 30 mg octanu uliprystalu, może być przyjęty do 5 dni (120 godzin) po stosunku płciowym. Przyjmowany jest doustnie w formie 1 tabletki.
2. Escapelle, zawierający 1500 µg substancji czynnej, lewonorgestrelu, należy przyjąć w postaci 1 tabletki doustnej, najlepiej w ciągu 12 godzin i nie później niż 72 godzin po stosunku.

Inną, a zarazem najstarszą metodą antykoncepcji awaryjnej jest metoda Yuzpe. Polega na przyjęciu dwóch dawek klasycznych dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Pierwszą tabletkę przyjmuje się jak najszybciej po stosunku (do 72 godzin), drugą 12 godzin po przyjęciu pierwszej tabletki. Dostępne preparaty używane w tym celu to: Microgynon, Logest, Yasminelle, Steridil. Obecnie nie zaleca się jednak stosowania tej metody ze względu na niższą skuteczność i wyższy odsetek działań niepożądanych w stosunku do EllaOne i Escapelle.

Jak stosować tabletkę „dzień po”?

Tabletkę przyjmuje się doustnie, w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego, o dowolnej porze dnia oraz niezależnie od posiłku. Należy przyjąć ją jak najszybciej po stosunku.

Czy antykoncepcja „po stosunku” jest skuteczna?

Skuteczność tabletki „po” nie jest stuprocentowa i zależy w głównej mierze od czasu po stosunku, w jakim zostanie przyjęta. Im szybciej to nastąpi, tym większa jest skuteczność antykoncepcji.
Po zastosowaniu antykoncepcji awaryjnej zaleca się używanie mechanicznej metody antykoncepcji (np. prezerwatywa) do czasu rozpoczęcia kolejnego cyklu miesiączkowego.

Czy antykoncepcja doraźna jest środkiem wczesnoporonnym?

Antykoncepcja awaryjna, jak sama nazwa wskazuje, ma działanie antykoncepcyjne, a więc zapobiegające zapłodnieniu. Preparat nie zadziała, jeśli przed jego przyjęciem kobieta jest już w ciąży, tj. doszło do zapłodnienia – nie wykazano bowiem wpływu tabletki „po” na implantację, czyli zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy. Nie ma także dowodów na inne szkodliwe działania na rozwijający się zarodek, które skutkowałyby przerwaniem ciąży – nie można zatem mówić o działaniu poronnym lub teratogennym w kontekście antykoncepcji awaryjnej.

Czy antykoncepcja ratunkowa jest bezpieczna?

Stosowanie tabletek „po” nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia kobiety, pod warunkiem, że jest stosowana sporadycznie, tylko w wyjątkowych sytuacjach. Antykoncepcji awaryjnej nie powinno się stosować częściej niż 1-2 razy podczas jednego cyklu miesiączkowego. Absolutnie nie wolno traktować jej jako regularnej metody zapobiegania ciąży, gdyż w takim wypadku może zaburzyć pracę układu hormonalnego i wątroby.

Jakie są skutki uboczne awaryjnej tabletki antykoncepcyjnej?

Po zastosowaniu antykoncepcji awaryjnej mogą wystąpić bóle i zawroty głowy, ból brzucha, tkliwość piersi, ból mięśni. Rzadziej zdarzają się krwawienia/plamienia z dróg rodnych, biegunka, brak apetytu, gorączka. W przypadku wystąpienia wymiotów w ciągu 3h od przyjęcia preparatu należy przyjąć kolejną tabletkę.

Kiedy należy wykonać test ciążowy?

W obecnych czasach w apteki i popularne drogerie posiadają dziesiątki testów ciążowych różnych producentów. Działają one na zasadzie wykrywania w moczu kobiety hormonu beta-HCG, zwanego również gonadotropiną kosmówkową, która produkowana jest przez komórki, z których w późniejszej fazie ciąży rozwinie się łożysko. Wspomniane wcześniej beta-HCG, produkowane będzie dopiero po zapłodnieniu oraz zagnieżdżeniu się jajeczka w ścianie macicy, co trwa minimum 6 dni. W pierwszych dniach produkcji tego hormonu jego poziom we krwi i moczu jest na tyle niski, że popularne testy ciążowe dostępne w aptekach nie mają szans go wykryć. Wniosek jest taki, że test ciążowy ma sens, jeśli wykona się go najwcześniej po 8 dniach od dnia intymnego zbliżenia, a jeszcze lepszym wyjściem jest wykonanie testu ciążowego w dniu spodziewanej kolejnej miesiączki. Ciekawostką jest, że test ciążowy może wyjść dodatni w przypadku zachorowania na nowotwór (kosmówczak, rak jajnika, zaśniad groniasty), jednak jest to sytuacja na tyle rzadka, że nie powinno się brać jej raczej pod uwagę przy dodatnim wyniku testu ciążowego i braku innych objawów.

Jak zdobyć receptę na antykoncepcję awaryjną?

Wystarczy złożyć zamówienie odpowiedniej konsultacji, dostępnej tutaj. Po opłaceniu zamówienia, wypełnieniu formularza wywiadu lekarskiego oraz stwierdzenia braku przeciwwskazań do zastosowania tego typu preparatu w 30 minut odeślemy e-receptę na adres e-mail osoby składającej zamówienie konsultacji lekarskiej online.