Interpretacja wyników badania morfologii krwi obwodowej

Morfologia krwi obwodowej jest jednym z najczęściej zlecanych badań laboratoryjnych w gabinecie lekarza rodzinnego. Analizę jej wyników powinien przeprowadzać wyłącznie lekarz, jednak często pacjenci niecierpliwią się i zadają sobie pytanie czy nieprawidłowości w ich wynikach są powodem do zmartwień czy czymś zupełnie niegroźnym. W niniejszym artykule postaramy się opisać czym jest morfologia krwi oraz z jakich elementów się składa.

Czym jest i z czego składa się krew?

Krew jest jednym z rodzajów tkanki łącznej. Znajduje się ona w postaci płynnej wewnątrz naczyń żylnych, tętniczych i włosowatych, a także w jamach serca. Jako materiał do badań laboratoryjnych najczęściej wykorzystuje się krew żylną. W tym artykule szczegółowo omówione zostanie badanie morfologii krwi obwodowej.

W skład tkanki, którą jest krew, wchodzą elementy morfotyczne oraz osocze, a także rozpuszczone w nim substancje, takie jak białka, hormony, enzymy i jony. Składniki komórkowe stanowią około 44% krwi, osocze 55%. Celem przeprowadzenia tego badania jest ilościowa analiza poszczególnych frakcji komórkowych.

WBC – liczba białych krwinek/leukocytów

RBC – liczba krwinek czerwonych/erytrocytów

HGB – hemoglobina

HCT – hematokryt (stosunek objętości erytrocytów do całkowitej objętości krwi)

MCV – objętość krwinki czerwonej

MCH – wskaźnik średniej masy hemoglobiny w erytrocycie

MCHC – stężenie hemoglobiny w erytrocycie

PLT – liczba płytek/trombocytów

RDW-SD – wskaźnik rozkładu objętości erytrocytów, wyrażony w wartościach procentowych

RDW-CV – wskaźnik rozkładu objętości erytrocytów, wyrażony w flentimorganach (fl)

PDW – wskaźnik rozkładu objętości płytek krwi

P-LCR – odsetek dużych płytek krwi

PCT – hematokryt płytkowy/trombokryt (stosunek objętości masy płytkowej do całkowitej objętości krwi)

MPV – średnia objętość płytki

NEU – ilość neutrofilów

LYM – ilość limfocytów

MON – ilość monocytów

EOS – ilość eozynofilów

BAS – ilość bazofilów

NEU% – odsetek neutrofiów

LYM% – odsetek limfocytów

MON% – odsetek monocytów

EOS% – odsetek eozynofilów

BAS% – odsetek bazofilów

Czerwone krwinki, czyli erytrocyty i hemoglobina – co mogą oznaczać nieprawidłowości w wartościach tych parametrów?

Erytrocyty są najliczniej występującymi komórkami spośród elementów morfotycznych krwi. Ściśle z nimi związanym wskaźnikiem jest hemoglobina, będąca białkiem występującym w ich wnętrzu, wiążącym gazy oddechowe, za których transport odpowiedzialne są właśnie krwinki czerwone. Obniżone wartości parametrów takich jak HGB, MCH, MCHC przemawiają za występowaniem niedokrwistości. Ten stan kliniczny wynikać może z wielu przyczyn, których wstępne różnicowanie umożliwić może dokładniejsza analiza, obejmująca bardziej specyficzne wskaźniki.

Anemia, czyli niedokrwistość – jakie są jej rodzaje?

Niedokrwistość, czyli stan, w którym poziom hemoglobiny w organizmie jest obniżony poniżej wartości referencyjnych dzielimy w zależności od parametru MCV na: niedokrwistość mikrocytarną, normocytarną i makrocytarną.

Niskie MCV – niedokrwistość mikrocytarna – jakie są jej przyczyny?

Niskie wartości MCV, cechujące niedokrwistość określaną mianem mikrocytarnej, są charakterystyczne dla niedokrwistości z niedoboru żelaza, która spowodowana może być nie tylko przez sytuacje tak trywialne jak uboga dieta, ale także występowanie chorób przewlekłych lub długotrwale, nierzadko skrycie, utrzymujących się krwawień. Ich przyczyną mogą być nowotwory przewodu pokarmowego, dlatego w przypadku wykrycia niedokrwistości konsultacja lekarska, szczególnie u osób starszych, jest niezmiernie ważna. Podczas diagnostyki tego typu niedokrwistości wartościowe jest również oznaczenie stężenia żelaza i ferrytyny w surowicy krwi, a także TIBC. Ferrytyna jest białkiem kompleksującym jony Fe³⁺, odpowiedzialnym za ich magazynowanie w hepatocytach. Badanie jej stężeń pozwala na wczesne wykrycie uszczuplenia puli zmagazynowanych jonów tego metalu jeszcze przed pojawieniem się obniżonych wartości hemoglobiny, a w konsekwencji, na wprowadzenie suplementacji przed wystąpieniem niedokrwistości. TIBC, czyli total iron binding capacity, informuje o ilości żelaza potrzebnej do wysycenia transferryny, białka transportowego dla jonów Fe³⁺. Podwyższone wartości tego parametru świadczą o niedoborze żelaza, a obniżone mogą być związane z występowaniem chorób przewlekłych. Wzrost zdolności wiązania Fe³⁺, przy braku deficytów tego jonu w ustroju, występuje w ciąży oraz podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Niskie MCV – niedokrwistość mikrocytarna – jakie są jej przyczyny?

Niedokrwistość, w której występują krwinki o ponadprzeciętnie dużych rozmiarach, co jest równoznaczne z wysoką wartością MCV, jest niedokrwistość megaloblastyczna. Jej przyczyną są niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego, których podłoże bywa bardzo zróżnicowane. Witamina B12 jest związkiem chemicznym występującym jedynie w produktach pochodzenia zwierzęcego i jest ona niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz krwiotwórczego. Szczególnie duże ryzyko pojawienia się jej niedoborów występuje u osób stosujących dietę wegańską, obciążonych zaburzeniami wchłaniania z przewodu pokarmowego (zespół krótkiego jelita, przewlekłe zapalenie trzustki, nieswoiste zapalenia jelit) oraz u alkoholików. Deficyt witaminy B12 może mieć również podłoże autoimmunologiczne, wiążące się z konkretną jednostką kliniczną, czyli z chorobą Addisona i Biermera, której istotą jest produkcja przeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym produkującym czynnik Castle’a, będący związkiem umożliwiającym wchłanianie kobalaminy z przewodu pokarmowego. Istnieją również genetyczne uwarunkowania prowadzące do upośledzenia gospodarki tego związku, takie jak wrodzony niedobór czynnika Castle’a lub transkobalaminy II, hydrofobowego białka odpowiedzialnego za transport i aktywność biologiczną witaminy B12. Ze względu na znaczącą rolę kobalaminy w funkcjonowaniu układu nerwowego, jej niedobory manifestują się również objawami neurologicznymi. Deficyt kwasu foliowego, także prowadzący do niedokrwistości megaloblastycznej, jest spotykany u osób stosujących dietę ubogoroślinną, nadużywających alkoholu, obciążonych hepatologicznie i przyjmujących leki takie jak metotreksat i fenytoina, a także będących w stanie zwiększonego zapotrzebowania na tę substancję.

Co oznacza parametr RDW?

Wskaźnikiem czerwonokrwinkowym, który również bierze się pod uwagę w diagnostyce niedokrwistości jest RDW, obrazujący różnorodność rozmiarów erytrocytów we krwi pacjenta. Odchylenia w tym parametrze mogą świadczyć również o zaburzeniach funkcjonowania szpiku kostnego, w związku z czym w przypadku wystąpienia nieprawidłowości konieczna jest konsultacja lekarska. Należy również pamiętać, że sama niedokrwistość również może być wynikiem dysfunkcji szpiku spowodowanej chorobą hematologiczną.

Czym jest PLT?

Płytki krwi są jednym z najważniejszych parametrów morfologii krwi obwodowej. Wysokie wartości wiążą się z ryzykiem wystąpienia incydentów zakrzepowo-zatorowych, a niskie – nagłych krwawień i zaburzeń krzepnięcia. Przyczyny leżące u podstaw odchyleń parametrów trombocytarnych są znacznie poważniejsze niż te, które doprowadzają do niedokrwistości. Małopłytkowość, czyli liczba płytek krwi poniżej 150 000 w mikrolitrze, widoczna w przykładowym wyniku morfologii krwi obwodowej, może być spowodowana nadmiernym niszczeniem lub zużyciem, a także niedostateczną produkcją pytek. Sytuacje, w których trombocyty ulegają nadmiernej destrukcji, często mają podłoże autoimmunologiczne. Ze zmniejszoną produkcją wiążą się defekty układu krwiotwórczego, zarówno wrodzone jak i nabyte. Częściej występującymi są te należące do drugiej grupy, czyli choroby takie jak białaczka, szpiczak, aplazja szpiku. Nadpłytkowość samoistna, będąca chorobą odpowiedzialną za wzrost liczby trombocytów powyżej wartości referencyjnych, jest zaliczana do zespołów mieloproliferacyjnych i, tak jak małopłytkowość, wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej.

Należy pamiętać również o istnieniu małopłytkowości rzekomej, wynikającej z aglutynacji płytek krwi po pobraniu próbki na antykoagulant EDTA. Wystąpienie tego zjawiska należy podejrzewać w przypadku znacznej małopłytkowości, przy której nie występują żadne objawy skazy krwotocznej. Należy wówczas powtórzyć badanie, a materiał pobrać na cytrynian.

Leukocyty, czyli neutrofile, limfocyty, monocyty, eozynofile i bazofile.

Parametry takie jak NEU, LYM, MON, EOS, BAS oraz te dotyczące tych samych krwinek, ale opisujące ich stosunek procentowy względem siebie, ukazują obraz układu białokrwinkowego. Odchylenia występują w przypadku infekcji, deficytów odporności oraz zespołów mieloproliferacyjnych. Różnorodność przyczyn i wagi tychże odchyleń jest ogromna, w związku z czym interpretacja lekarska; w przychodni lekarza rodzinnego lub poprzez dostępną dzięki zdobyczom dzisiejszej technologii, konsultację online; jest niezbędna w przypadku wystąpienia istotnych nieprawidłowości w obrębie układu białokrwinkowego.

Analiza wyników krwi online – czy to możliwe ?

Dzięki nowopowstałej telemedycynie możliwa jest zdalna konsultacja lekarska. Na podstawie wyników laboratoryjnych przesłanych drogą mailową, w połączeniu z informacjami uzyskanymi od pacjenta, lekarz bez trudu wskaże przyczynę ewentualnych nieprawidłowości, a następnie pokieruje chorego na dalszą diagnostykę lub zaleci stosowne postępowanie lecznicze. Taka usługa jest dostępna w serwisie onlinerecepta.pl – konsultacja lekarska ogólna