Czy podczas przerwy w braniu tabletek jest się zabezpieczonym?

Ciężko jest jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie zadane w tytule poniższego wpisu. Zanim wyjaśnimy sobie najczęściej pojawiające się wątpliwości musimy zastanowić się nad paroma kwestiami. Przede wszystkim: o jak długiej przerwie w stosowaniu antykoncepcji mówimy? Czy chodzi nam o przerwę między opakowaniami tabletek, o jednej zapomnianej dawce,  czy może o dłuższe przerwy spowodowane leczeniem lub innymi czynnikami, oraz to czy terapia hormonalna stosowana była w celu tylko antykoncepcyjnym czy w leczeniu np cyst jajnika lub trądziku?

Konsekwencje przerwy w stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych

Oczywistą konsekwencją zaprzestania stosowania tabletek antykoncepcyjnych jest powrót do naturalnych cykli, a więc i możliwość zajścia w nieplanowaną ciąże w przypadku nie stosowania innych środków jej zapobiegania np. prezerwatyw. Jeśli mówimy o nagłej przerwie w stosowaniu preparatów hormonalnych tutaj także kluczowym czynnikiem branym pod uwagę jest to w którym momencie paczki rezygnujemy. Jeśli po prostu nie zaczynamy brać kolejnego opakowania leków, i rezygnujemy po tzw. krwawieniu z odstawienia (tj. 7 dniowej przerwie między opakowaniami) to spada nam stężenie hormonów, co oznacza że przestajemy mieć antykoncepcyjną ochronę.

Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych naraża nas na szereg działań niepożądanych, ale mało z nas myśli o tym w kontekście ich odstawienia, podczas gdy najczęściej występujące z nich to:

• bolesne miesiączki
• drażliwość, obniżenie nastroju
• przetłuszczanie włosów
• zaostrzanie się zmian trądzikowych
• nieregularne cykle
• wypadanie włosów
• osłabienie, nadmierne senność

Pozytywnym efektem ubocznym związanym z zaprzestaniem stosowania tabletek hormonalnych jest wzrost libido, na którego spadek często skarżą się osoby stosujące tabletki antykoncepcyjne.

7 dniowa przerwa w braniu tabletek antykoncepcyjnych

W czasie 7 dniowej przerwy poprzedzającej rozpoczęcie nowego opakowania leków następuje krwawienie z odstawienia. W czasie tego tygodnia stężenie hormonów występujące we krwi jest na tyle wysokie, że zapewnia ochronę antykoncepcyjną i nie jest wymagane stosowanie dodatkowego środka antykoncepcyjnego. Warunkiem utrzymania ochrony jest rozpoczęcie przyjmowania kolejnych tabletek dokładnie po upływie 7 dni.

Przerwa w tabletkach antykoncepcyjnych na miesiąc

Nieuzasadnione przerwy w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej mogą być przyczyną niechcianej ciąży oraz wahań hormonalnych mogących narazić nas na działania niepożądane wynikające z tego, że nasz organizm będzie zmuszony do wznowienia samodzielnego wytwarzania hormonów, co może skutkować bólami głowy, ogólnym rozdrażnieniem, nieregularnymi miesiączkami, oraz pogorszeniem się samopoczucia.  W przypadku leków hormonalnych starej generacji, zawierających duże dawki hormonów część lekarzy wypowiadało się pozytywnie na temat okresowych przerw, natomiast obecnie w użyciu są preparaty o zmniejszonym stężeniu hormonów, które nie są dla organizmu znaczącym obciążeniem, także przerwy w stosowaniu terapii hormonalnej niepoparte poważnym powodem nie mają sensu, i nie są zalecane przez specjalistów.

Jeśli planujemy przerwę w stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych na okres miesiąca, musimy zdawać sobie sprawę, że z uwagi na spadek stężenia hormonów we krwi działanie antykoncepcyjne także zostaje przerwane, co należy uwzględnić jeśli nie planujemy zajścia w ciążę.

Nie robienie przerwy w tabletkach antykoncepcyjnych

Coraz popularniejszym na świecie schematem przyjmowania leków antykoncepcyjnych jest tzw. schemat ciągły, z pominięciem 7-dniowej przerwy między opakowaniami. Przyjęcie kolejnej dawki leku, zaraz po skończeniu poprzedniego opakowania zapewnia ciągłość antykoncepcyjną i jest bezpieczną metodą przedłużania cyklu. Trzeba jednak powiedzieć, że w czasie stosowania antykoncepcji w sposób ciągły mogą wystąpić plamienia, i jest to znak, że przy kolejnym cyklu należy zrobić 7dniową przerwę, dopuszczając do krwawienia z odstawienia. Obecnie na rynku dostępne są także preparaty o przedłużonym czasie działania, które przyjmuje się nieprzerwanie przez 91 dni, natomiast potem następuje krwawienie z odstawienia. Zaletą schematu ciągłego jest zredukowanie liczby krwawień do zaledwie 4 w ciągu roku, dzięki czemu nie ograniczają one aktywności młodych kobiet, oraz wskazane jest dla osób w wieku około menopauzy, a także cierpiących z powodu endometriozy. Pozwala to także ograniczyć wahania hormonalne, tym samym zmniejszając ryzyko działań niepożądanych towarzyszących stosowaniu tego rodzaju antykoncepcji.

Jedna zapomniana tabletka

Słowo “czas” jest wyjątkowo często pojawiającym się terminem jeśli chodzi o antykoncepcje. Tak jest także w przypadku pominięcia dawki. Jeśli tabletka została przyjęta w czasie mniej niż 12 godzin od normalnej pory zażywania skuteczność antykoncepcyjna nie zostaje zmniejszona. Jeśli natomiast stało się to w czasie przekraczającym wspomniane wyżej 12 godzin, to postępujemy według jednego z poniższych schematów, w zależności od tego z którego tygodnia pochodzi zapomniana tabletka:

Jeśli jest to pierwszy tydzień danego opakowania, to należy przyjąć pominiętą dawkę w momencie przypomnienia sobie o niej, nawet jeśli będzie to oznaczało przyjęcie dwóch tabletek za jednym razem. W ciągu następnego tygodnia zaleca się stosowanie prezerwatyw, jako zabezpieczenia przed zajściem w ciążę zanim tabletki zaczną działać. Jeśli stosunek nastąpił PRZED pominiętą dawką należy możliwość zajścia w ciążę brać pod uwagę.

Jeżeli pominięcie nastąpiło w drugim tygodniu opakowania należy tak jak w poprzednim schemacie przyjąć zapomnianą dawkę, a kolejne stosować o stałej porze. Jeśli tabletki były stosowane prawidłowo na tydzień przed tą zapomnianą nie ma potrzeby stosowania dodatkowych środków zabezpieczających.

Jeżeli pominięcie dawki nastąpiło w czasie 3 tygodnia stosowania antykoncepcji możliwe są dwie drogi postępowania. Należy tak jak w poprzednich schematach natychmiast przyjąć pominiętą dawkę, a następnie wrócić do stosowanej wcześniej pory przyjmowania leków, natomiast po zakończeniu opakowania rozpocząć następne, pomijając 7 dniową przerwę. Drugim schematem jest zaprzestanie stosowania tabletek z obecnego opakowania, następnie wznowienie stosowanie leku po 7 dniowej przerwie, rozpoczynając od nowego opakowania.

Podsumowanie

 Musimy pamiętać, że tabletki antykoncepcyjne są lekami hormonalnymi, a samodzielne ich odstawienie może wiązać się z działaniami niepożądanymi, natomiast nagłe przerwanie ciągłości antykoncepcyjnej z nieplanowanym zajściem w ciążę. Warto zatem jeśli chciałybyśmy zrezygnować z tej metody poinformować o tym naszego lekarza i wspólnie ustalić najbardziej dogodny termin zakończenia stosowania hormonów, aby zminimalizować potencjalne skutki uboczne.