Leki na depresję na receptę i bez – różnica w działaniu

Depresja jest powszechnym zaburzeniem psychiatrycznym, które dotyka nawet 1,5 miliona Polaków. Schorzenie to jest najczęściej diagnozowane między 20, a 40 rokiem życia i dotyczy co dziesiątego mężczyznę i co piątą kobietę. Po chorobie niedokrwiennej serca, to właśnie depresja jest najczęstszą przyczyną niepełnosprawności wynikającej ze stanu zdrowia. Należy mieć świadomość, że depresja to choroba, którą można skutecznie leczyć, stosując przede wszystkim zalecone przez lekarza psychiatrę leki na depresję na receptę.

Podział leków na depresję

W leczeniu depresji stosuje się przede wszystkim leczenie farmakologiczne, które bardzo często jest wspomagane poprzez zastosowanie psychoterapii. W praktyce klinicznej mamy do dyspozycji kilka grup leków przeciwdepresyjnych, które różnią się mechanizmem działania. Leczenie epizodu depresyjnego może odbywać się w trybie ambulatoryjnym (pacjent przebywa w domu i realizuje wizyty kontrolne u specjalisty). Jedynie w przypadku wystąpienia tendencji samobójczych, czy zagrożenia życia pacjenta, preferowane jest leczenie depresji w szpitalu. Wielu pacjentów, zastanawia się, jakie są najskuteczniejsze leki na depresję. Wybór leku zależy od wielu czynników, do których należy między innymi rodzaj dominujących objawów, czy też choroby współistniejące pacjenta. To, jakie leki na depresję powinniśmy przyjmować ustala specjalista po przeprowadzeniu z pacjentem wnikliwego wywiadu.

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD)

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne działają na drodze hamowania zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny. Należy mieć świadomość, że z objawami depresji ściśle związany jest spadek stężenia serotoniny i noradrenaliny w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu). Leki te powodują zwiększenie stężenia tych hormonów, jednak ich działanie jest nieselektywne – co oznacza, że działają również na inne układy, poza serotoninergicznym i adrenergicznym. Jest to najstarsza grupa leków, która aktualnie traci powoli swoje znaczenie, ze względu na działania niepożądane takie, jak zaburzenia rytmu serca, zmiany ciśnienia tętniczego, wzrost masy ciała, czy senność.

Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI)

Ta grupa leków przeciwdepresyjnych została wprowadzona w latach 90. i wyparła opisane powyżej trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. SSRI działają poprzez zwiększenie stężenia serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym i rzadziej, niż TLPD wiążą się działaniami niepożądanymi, co wynika z selektywności ich działania. Najczęściej stosowane preparaty, należące do SSRI, to:

• sertralina – wiąże się z najmniejszym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych;
• fluoksetyna – lek ten może działać pobudzająco, dlatego wskazany jest w stanach, którym towarzyszy spowolnienie i zahamowanie;
• citalopram, escitalopram – preparaty te charakteryzują się niewielkim ryzykiem interakcji z innymi lekami;
• paroksetyna – lek ten zalecany jest szczególnie w przypadku obecności zaburzeń somatycznych;
• fluwoksamina – może wchodzić w interakcje z innymi preparatami.

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI)

Ta grupa leków działa poprzez zwiększenie stężenia w mózgu zarówno serotoniny, jak i noradrenaliny. Najskuteczniejsze leki na depresję z grupy SNRI to:

• wenlafaksyna – preparat ten, mimo swojej skuteczności ma pewne wady, może bowiem wywoływać wahania masy ciała;
• duloksetyna – najczęściej jest stosowana w depresji z towarzyszącym lękiem i objawami bólowymi.

SNRI, podobnie jak powyżej opisane grupy leków, toleki na depresję na receptę – nie otrzymamy ich w aptece bez zlecenia lekarza.

Najskuteczniejsze leki na depresję – czyli jakie?

Obecnie uważa się, że lekami pierwszego rzutu w leczeniu depresji powinny być selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI). To właśnie te leki charakteryzują się wysoką skutecznością w leczeniu depresji, która wynosi nawet około 70%, co sprawia, że można je określić, jako najskuteczniejsze leki na depresję. Należy podkreślić, że zarówno SSRI, jak i inne leki przeciwdepresyjne nie mają działania uzależniającego, jednak nie powinno się ich radykalnie odstawiać, ponieważ może się to wiązać z wystąpieniem nieprzyjemnych objawów: bólów głowy, niepokoju, lęku, czy zaburzeń snu.

Leki na depresje wydawane na receptę

Należy mieć świadomość, że wszelkie preparaty, które zostały opisane powyżej nie powinny być przyjmowane bez konsultacji z lekarzem, gdyż mogą prowadzić do poważnych działań niepożądanych, szczególnie wtedy, gdy przyjmowane są bez wskazań. Z tego względu, leki stosowane w depresji wydawane są wyłącznie na receptę. Leczenie rozpoczyna najczęściej lekarz psychiatra, który diagnozuje depresje, określa jej stadium zaawansowania oraz dobiera odpowiedni preparat. Co więcej, warto wiedzieć, że leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI i SNRI z powodzeniem stosowane są w leczeniu zaburzeń lękowych.

Leki na depresje – działania niepożądane

Mimo, że SSRI i SNRI rzadziej, niż trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne wiążą się z wystąpieniem objawów niepożądanych, to niestety nie są od nich wolne. Najczęstsze objawy uboczne stosowania leków z grupy SSRI i SNRI, to:

• nudności, wymioty, biegunka – objawy ze strony przewodu pokarmowego są zazwyczaj łagodne i mijają po kilku dniach od rozpoczęcia stosowania leku;
• zaburzenia snu – senność lub bezsenność;
• zaburzenia seksualne, spadek libido;
• wzrost lub spadek masy ciała – dotyczy to głównie paroksetyny i wenlafaksyny;
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi – objaw ten może pojawić się przy stosowaniu wenlafaksyny, dlatego powinno się unikać tego preparatu u osób chorujących na nadciśnienie tętnicze;
• zaburzenia miesiączkowania, wzrost stężenia prolaktyny;
• zespół serotoninowy – jest to poważne powikłanie, które najczęściej jest konsekwencją przyjmowania więcej, niż jednego leku, który zwiększa stężenie serotoniny w mózgu. Powikłanie to może objawiać się sztywnością mięśniową, drgawkami, wzrostem temperatury ciała, wzrostem ciśnienia tętniczego oraz przyspieszeniem czynności serca. 

Czy istnieją leki na depresję bez recepty?

Preparaty przeciwdepresyjne bez recepty nie mają potwierdzonego naukowo działania. Leki bez recepty nie działają skutecznie na mechanizmy, leżące u podstaw depresji. Jakieleki na depresję możemy uzyskać w aptece bez recepty? Są to typowo substancje opracowane na bazie ziół lub też preparaty zawierające w składzie substancje organiczne takie, jak inozytol, czy tryptofan. Leki na depresję bez recepty bardzo często zawierają w składzie witaminy z grupy B oraz magnez. Substancje te mogą wspomagać funkcjonowanie układu nerwowego, jednak nie powinniśmy stosować ich w celu leczenia depresji, gdyż nie potwierdzono ich skuteczności. Standardem leczenia pozostają leki na depresję na receptę, które wprowadza lekarz psychiatra.

Jak długo trwa leczenie depresji?

Leczenie farmakologiczne depresji nie przynosi efektów natychmiast po przyjęciu pierwszych dawek leków przeciwdepresyjnych. Działanie przeciwdepresyjne pojawia się zazwyczaj po 2-4 tygodniach stosowania odpowiednio wysokiej dawki leku. Jeśli po upływie 6-8 tygodni leczenia nie pojawia się poprawa, to zazwyczaj konieczna jest zmiana leku. Pierwsza zmiana leczenia polega najczęściej na wybraniu innego leku z grupy SSRI. W przypadku, gdy zmiana ta jest nieskuteczna, to lekarz typowo zmienia grupę stosowanych leków (na przykład z SSRI na SNRI).

Po uzyskaniu poprawy, leczenie przeciwdepresyjne powinno być kontynuowane przez co najmniej 6 miesięcy. Co ważne, na początku leczenia farmakologicznego depresji może wzrastać ryzyko podjęcia próby samobójczej. Dzieje się tak, ponieważ leki te na samym początku nie wywołują jeszcze działania przeciwdepresyjnego (nie poprawiają nastroju), ale wykazują już działanie zmniejszające lęk, co zwiększa ryzyko popełnienia samobójstwa. Co szczególnie ważne, nie powinno się samodzielnie zwiększać lub zmniejszać dawki leku przeciwdepresyjnego, ponieważ może to doprowadzić do wystąpienia skutków ubocznych, ale i do nieskuteczności terapii. Ponadto, pacjent nie powinien sam przerywać leczenia, nawet jeśli objawy depresji ustąpiły. Wszelkie modyfikacje leczenia farmakologicznego powinny zostać skonsultowane z lekarzem.